ETAPACH ROZWOJU
CZŁOWIEKA"
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych definiuje niepełnosprawność jako trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Ustawa wprowadza trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany, oraz lekki. W stosunku do dzieci poniżej 16. roku życia wydawane jest orzeczenie o niepełnosprawności. Osoby z niepełnosprawnością fizyczną to osoby z uszkodzonym narządem ruchu lub przewlekłymi schorzeniami narządów wewnętrznych natomiast niepełnosprawność intelektualna oznacza istotne ograniczenia zarówno w funkcjonowaniu intelektualnym, jak również w zachowaniu przystosowawczym. Charakteryzuje się przede wszystkim utrudnieniami w sferze percepcyjnej i poznawczej, powodując wolniejsze tempo uczenia się i opanowywania różnorodnych sprawności poznawczych i społecznych. Często dochodzi do mylnego utożsamiania niepełnosprawności intelektualnej z chorobą psychiczną co powoduje, że osoby niepełnosprawne intelektualnie są dodatkowo narażone na lęk ze strony innych, odrzucenie, agresję i przemoc. Przemoc zawsze wiąże się z wykorzystywaniem przewagi osoby silniejszej nad słabszą. Często aktów przemocy dopuszczają się osoby pozostające w stosunku nadrzędności na przykład: opiekunowie, pracownicy instytucji dziennego lub całodobowego pobytu, członkowie rodzin - wykorzystując przewagę jaką daje im np. więź materialna, osobista lub uczuciowa.
Rozpoznanie przemocy wobec osób niepełnosprawnych jest bardzo trudne. Zarówno dzieci, jak i dorosłe osoby niepełnosprawne mają ograniczone możliwości by bronić się przed przemocą. Nie są zdolni z własnej woli przeciwstawić się znęcaniu lub poddają się z obawy przed pogorszeniem swoich relacji z opiekunem lub groźbą utraty dotychczasowych warunków życiowych. Dodatkowym utrudnieniem są dość skomplikowane i często niezrozumiałe procedury prawne zgłaszania i zawiadamiania o aktach przemocy.
,,Dokładne wskazanie objawów przemocy wobec osób niepełnosprawnych, w szczególności dzieci, jest trudne ponieważ niektóre z tych objawów mogą stanowić przejaw samej niepełnoprawności. Dlatego bardzo ważne jest bliższe poznanie osoby niepełnosprawnej, nauczenia się jej komunikatów, reakcji, obserwacja zachowania. Przemoc fizyczna najczęściej przyjmuje postać zewnętrznych obrażeń skóry: takich jak zranienia, sińce, oparzenia, obrzęki, złamania. W przypadku przemocy psychicznej należy zwrócić uwagę na pojawiające się dolegliwości psychosomatyczne (bóle brzucha i/lub głowy, wymioty) zaburzenia mowy, moczenie i zanieczyszczanie się bez powodów medycznych. Objawami zaniedbania są: brak higieny, nieodpowiednie i nieadekwatne do pory roku ubranie, nieleczone odleżyny, nieleczone choroby, izolacja społeczna, objawy niedożywienia, pasożyty skóry, zaniedbany wygląd a u dzieci dodatkowo nieadekwatna do wieku waga i wzrost, opóźnienie rozwoju fizycznego czy psychomotorycznego."
Działania podejmowane w przeciwdziałaniu przemocy wobec osób niepełnosprawnych rozpatrywać możemy w trzech płaszczyznach tj.:
1. działania interwencyjne - polegają one na uniemożliwieniu dalszego krzywdzenia i udzieleniu pierwszej pomocy.
2. działania terapeutyczno - lecznicze - zmierzające do zminimalizowania i usunięcia doznanych urazów i krzywd (zwrócenie się o pomoc do specjalistów).
3. profilaktyka - polegająca m.in. na popularyzacji wiedzy o różnych rodzajach niepełnosprawności, prawach osób niepełnosprawnych, zjawisku przemocy, sposobach rozpoznawania i wyrobieniu umiejętności przeciwstawiania się jej.
Ważną rolę w przeciwdziałaniu przemocy wobec osób niepełnosprawnych odgrywają przedstawiciele służby zdrowia. Mają oni też obowiązek (wynikający z zapisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie) podjąć interwencję służącą zatrzymaniu przemocy.
Do zadań ochrony zdrowia należy m.in.:
- udzielenie podstawowej pomocy medycznej oraz umiejętne przeprowadzenie rozmowy umożliwiającej rozpoznanie przemocy i pokierowanie osoby krzywdzonej do miejsc, gdzie może uzyskać pomoc.
- gdy zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa (np. ślady ciężkiego uszkodzenia ciała, ślady wykorzystania seksualnego, itp.) powiadomienie organów ścigania.
- wydanie zaświadczenia lekarskiego o doznanych obrażeniach i poinformowanie osoby krzywdzonej o miejscach i warunkach wystawienia obdukcji.
DEFINICJE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Najszersza definicja niepełnosprawności zawarta została w konwencji
Narodów zjednoczonych o prawach osoby niepełnosprawnej. Zgodnie z jej postanowieniami, niepełnosprawność to długotrwała obniżona sprawność fizyczna, umysłowa, intelektualna i sensoryczna człowieka, która w interakcji z różnymi barierami może ograniczać pełne i efektywne uczestnictwo w życiu społecznym na
równych zasadach z innymi obywatelami. Niepełnosprawność w kontekście prawa polskiego oznacza, że została ona
stwierdzona oficjalnymi dokumentami wystawionymi przez instytucje do tego
uprawnione. Definicje zawarte w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a także w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych uzależniają uznanie niepełnosprawności od spełnienia kryteriów ustawowych ocenianych przez specjalnie do tego powołane organy i uzyskania bądź orzeczenia o niepełnosprawności lub też orzeczenia o niezdolności całkowitej lub częściowej do pracy.
Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wprowadza trzy stopnie niepełnosprawności:
*
znaczny stopień niepełnosprawności, do którego zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do
samodzielnej egzystencji,
*
umiarkowany stopień niepełnosprawności, do którego zalicza się osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej
pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych,
*
lekki stopień niepełnosprawności, do którego zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności jaka wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Niepełnosprawność to kategoria rozszerzona, nie dotycząca tylko samych osób z niepełnosprawnością, ale także ich rodzin.
Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
wprowadza definicje osoby niezdolnej do pracy do celów rentowych. Wg przepisów ustawy, osobą niezdolną do pracy jest osoba, która z powodu naruszenia sprawności organizmu, całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do wykonywania pracy i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Fundusz ubezpieczeń społecznych wprowadza następujący podział:
*
całkowita niezdolność do pracy oznacza, że osoba utraciła zdolność do
wykonywania jakiejkolwiek pracy,
*
częściowa niezdolność do pracy oznacza, że osoba utraciła w znacznym stopniu zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji,
*
niezdolność do samodzielnej egzystencji orzekana jest w sytuacji, gdy naruszenie sprawności organizmu powoduje konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.
SYTUACJA SPOŁECZNA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Niepełnosprawność utrudnia zaspokajanie własnych potrzeb, niejednokrotnie czyni człowieka zależnym w ich zaspokajaniu od innych, często też utrudnia ich artykułowanie i blokuje starania o pomoc. Jest jednym
z kryteriów wykluczenia zarówno społecznego, jak i prawnego.
Osoby niepełnosprawne są często pozbawione możliwości pełnego uczestnictwo w życiu społecznym. Jest to związane z brakiem umiejętności korzystania z istniejących możliwości i przysługujących uprawnień, brakiem świadomości ich istnienia lub brakiem dostępu do dóbr.
Wykluczenie prawne osób niepełnosprawnych przejawia się poprzez brak dostępu do prawa, a więc do ochrony i pomocy prawnej, ale także brakiem świadomości swoich praw i środków ich ochrony.
Niepełnosprawność jest czynnikiem ryzyka, narażającym osoby
niepełnosprawne na przemoc.
Stosunkowo niewiele się mówi o niepełnosprawnych ofiarach przemocy, tymczasem niepełnosprawność jest istotnym czynnikiem ryzyka narażającym osoby niepełnosprawne na przemoc i poniżające traktowanie.
Temat przemocy wobec osób niepełnosprawnych pojawia się zwykle przy okazji doniesień medialnych dotyczących rażących naruszeń podstawowych praw
osób niepełnosprawnych przez rodziców, opiekunów, pracowników instytucji świadczących pomoc czy też przez współmieszkańców placówek za wiedzą personelu.
Badania wskazują, że czynnikami sprzyjającymi przemocy wobec osób niepełnosprawnych są:
*
wykluczenie z edukacji i zatrudnienia,
*
uzależniająca od innych potrzeba pomocy osobistej w codziennym życiu,
*
zmniejszenie możliwości obrony fizycznej i emocjonalnej,
*
bariery komunikacyjne utrudniające zgłaszanie przypadków przemocy.
Przemoc wobec osób niepełnosprawnych to każdy akt godzący w osobistą wolność i integralność jednostki, zmuszanie do zachowań niezgodnych z jej własną wolą, a także poniżające traktowanie stanowiące naruszenie jej godności.
Przemoc zawsze wiąże się z wykorzystywaniem przewagi osoby silniejszej nad słabszą, w przypadku osób niepełnosprawnych, często zależnych od innych w zakresie
zaspokajania najbardziej podstawowych potrzeb fizjologicznych i emocjonalnych.
Osoby niepełnosprawne są bardziej narażone na stosowanie wobec nich przemocy. Uzależnione od rodziny, opiekunów, instytucji w których przebywają, nie widzą możliwości zmiany swojej sytuacji, nie mają świadomości, że mogą zwrócić się o pomoc, a najczęściej nie potrafią tego zrobić lub też nie zgłaszają aktów przemocy z powodu obawy przed zmianą warunków życia, przez co doświadczają
przemocy w sposób długotrwały.
Najczęściej wskazywaną w badaniach formą przemocy wobec osób niepełnosprawnych jest przemoc ekonomiczna, określana jako zabieranie dóbr materialnych, następnie przemoc fizyczna, której osoby niepełnosprawne doświadczają w domach rodzinnych, ale także instytucjach opiekuńczych, szpitalach psychiatrycznych. Osoby niepełnosprawne są unieruchamiane przez kilka godzin, odnotowuje się przypadki zaniedbań, braku kontaktu emocjonalnego i społecznego, co skutkuje dehumanizacją relacji z otoczeniem.
Często też akty przemocy w rodzinie wobec osób niepełnosprawnych mają miejsce gdy opiekunowie są wyczerpani fizycznie i emocjonalnie trudami opieki, nie rozumieją zachowań osób z niepełnosprawnością, a przy tym nie znajdują źródeł wsparcia zewnętrznego. Precyzyjne wskazanie objawów przemocy wobec osób niepełnosprawnych, szczególnie wobec dzieci, jest bardzo trudne ponieważ objawy te mogą stanowić przejaw samej niepełnoprawności. Ich rozróżnienie wiąże się z koniecznością bliższego poznania, dokonania diagnozy i uruchomienia działań
pomocowych.
PRZECIWDZIAŁANIE PRZEMOCY WOBEC OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH :
W polskim systemie prawnym nie ma szczególnych rozwiązań dotyczących wyłącznie osób niepełnosprawnych. Do ochrony przed przemocą ważne jest uznanie, że mają one takie same prawo do godności, wolności oraz równego traktowania jak inni.
Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność jest zakazana !!!
Pierwszą płaszczyzną przeciwdziałania przemocy stanowią działania interwencyjne, które uniemożliwią dalsze krzywdzenie osób niepełnosprawnych i udzielenie pierwszej pomocy. Drugą płaszczyznę stanowią działania terapeutyczno-lecznicze. Ich celem jest zminimalizowanie i usunięcie doznanych krzywd. Trzecią płaszczyzną przeciwdziałania przemocy jest profilaktyka obejmująca popularyzację wiedzy o tym zjawisku, sposobach rozpoznawania przemocy i kształtowania umiejętności przeciwstawiania się jej wśród osób niepełnosprawnych.
Integracja społeczna, szeroki dostęp do informacji, edukacji,
wsparcia psychologicznego i instytucjonalnego dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin jest najlepszą formą zapobiegania przemocy. Profilaktyka w instytucjach pomocowych to funkcjonowanie powszechnie znanych i akceptowanych regulaminów, zawierających standardy postępowań w trudnych sytuacjach, a także wzbogacanie warsztatów pracy osób zatrudnionych o superwizję i działania zapobiegające wypaleniu zawodowemu.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz